W Zakładzie Filologii Germańskiej ukazała się nowa publikacja dr Barbary Widawskiej pt. Geschichtskulturelles Lernen und Sprachbildung in der Auslandsgermanistik. Integriertes Fach- und Sprachlernen (IFSL) – Didaktische Konzepte, Methoden und Praxisbeispiele. Książka przedstawia nowoczesne podejście do kształcenia historyczno-kulturowego w dydaktyce germanistycznej i pokazuje, jak można skutecznie łączyć naukę języka niemieckiego z rozwijaniem umiejętności rozumienia i interpretowania zjawisk kultury w ich historycznych uwarunkowaniach – o czym szerzej opowiada Autorka w rozmowie przeprowadzonej przez dr Monikę Bielską, Zastępcę Dyrektora ds. Dydaktyki w IF.

Już sam tytuł książki wskazuje na podejście interdyscyplinarne. Czym właściwie jest zintegrowane nauczanie treści specjalistycznych i języka (IFSL)?

To koncepcja dydaktyczna, zgodnie z którą język obcy najefektywniej przyswaja się przez treść. W kontekście germanistyki oznacza to, że zajęcia prowadzone w języku niemieckim, które integrują wiedzę historyczną i kulturową, mogą – i powinny – równocześnie rozwijać kompetencje językowe studentów. Studenci uczą się nie tylko o przeszłości Niemiec czy Europy, ale także rozwijają kompetencje komunikacyjne i język akademicki. Dzięki temu wiedza nie jest przekazywana w oderwaniu od języka, a język nie jest ćwiczony w oderwaniu od rzeczywistości kulturowej.

Czyli język i wiedza historyczno-kulturowa spotykają się w jednej przestrzeni dydaktycznej?

Tak. W centrum mojego podejścia znajduje się geschichtskulturelles Lernen, czyli uczenie historii poprzez kulturę ujmowaną w jej różnorodnych formach – a więc poprzez symbole, pamięć zbiorową, literaturę piękną, film oraz inne teksty kultury. Historia to nie tylko chronologia wydarzeń, ale również sposób, w jaki przeszłość jest opowiadana i interpretowana. Analizując materiały multimodalne studenci równocześnie poszerzają wiedzę kulturowo-historyczną oraz rozwijają swoje kompetencje językowe. To pomaga im zrozumieć nie tylko język, lecz także sposób myślenia jego rodzimych użytkowników oraz różnorodne perspektywy postrzegania przeszłości. Zwłaszcza elementy audio-wizualne uczą patrzenia na przeszłość oczami innej kultury, co ma ogromne znaczenie w edukacji interkulturowej. Ponadto stanowią one doskonały punkt wyjścia do pracy z językiem – opisu, interpretacji, narracji.

Czy nie jest to zbyt trudne dla studentów uczących się języka obcego?

Nie, pod warunkiem że zajęcia są starannie zaplanowane i odpowiednio dostosowane do poziomu językowego studentów. W moim modelu nauczania pokazuję, w jaki sposób prowadzić kurs historii i kultury Niemiec przy jednoczesnym intensywnym wsparciu językowym, które pozwala studentom stopniowo oswajać się z nowym fachowym słownictwem, nie tracąc przy tym z pola widzenia treści merytorycznych. Mówiąc bardziej precyzyjnie – sprachsensibles Fachlernen to świadome wspieranie rozwoju językowego w trakcie pracy z treściami specjalistycznymi. Ważną rolę odgrywają tu zarówno strategie dydaktyczne, takie jak np. scaffolding — czyli stopniowe wprowadzanie treści oraz oferowanie wsparcia językowego w postaci słownictwa, konstrukcji gramatycznych i pytań naprowadzających — jak również staranny dobór materiałów, które nie tylko pozwalają zrozumieć kontekst historyczny, ale też uruchamiają emocje, a emocje sprzyjają zapamiętywaniu oraz stymulują aktywne zaangażowanie studentów w proces edukacyjny.

Jakie kompetencje rozwija takie podejście – językowe, kulturowe, historyczne?

Wszystkie trzy jednocześnie. Studenci uczą się języka w działaniu, poznają realia kulturowe i rozwijają tzw. historische Urteilskraft – umiejętność formułowania sądów historycznych. A przy tym doskonalą kompetencje komunikacyjne: argumentowanie, parafrazowanie, wyrażanie opinii. To podejście sprawia, że język nie jest już tylko narzędziem, ale przestrzenią dialogu międzykulturowego.

Czyli język jest drogą do zrozumienia kultury, a kultura – drogą do zrozumienia języka?

Tak,  to relacja dwukierunkowa. Nie można dobrze nauczyć się języka, jeśli nie rozumie się kultury, w której on funkcjonuje. I odwrotnie – bez języka nie da się wniknąć w głębsze warstwy kultury. Dlatego uważam, że treści kulturowe są nie dodatkiem, lecz fundamentem nauki języka.

Do kogo przede wszystkim kierowana jest ta publikacja?

Do wykładowców germanistyki, historyków oraz innych nauczycieli akademickich, a także do studentów filologii germańskiej, którzy chcą prowadzić lub projektować zajęcia integrujące nauczanie języka i treści specjalistycznych.  Publikacja ma przekonać, że skuteczne wsparcie językowe w nauczaniu historyczno-kulturowym nie wymaga specjalistycznych narzędzi, lecz przede wszystkim zmiany spojrzenia na rolę języka w przekazywaniu wiedzy.

Książka dostępna na: https://www.verlagdrkovac.de/978-3-339-14668-7.htm